EMAS

Κοινοτικό Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Οικολογικού Ελέγχου

Τι είναι;

To EMAS (Eco-Management and Audit Scheme) αποτελεί ένα σχήμα περιβαλλοντικής διαχείρισης για όλες τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτου μεγέθους και κλάδου, με σκοπό τον έλεγχο, την τεκμηρίωση και τον περιορισμό των επιπτώσεων τους στο περιβάλλον.

Αρχικά σχηματίστηκε το 1995 με σκοπό να παρέχει ένα πλαίσιο στις επιχειρήσεις του βιομηχανικού τομέα για την ανάπτυξη ενός συστήματος με σκοπό την αποτελεσματική περιβαλλοντική τους διαχείριση.

Σήμερα οι απαιτήσεις για το EMAS καθορίζονται στον ευρωπαϊκό κανονισμό 1221/2009/ΕΕΚ και περιλαμβάνουν τις απαιτήσεις του προτύπου ISO14001:2015 δίνοντας έμφαση στη διεξαγωγή αυτοελέγχων και στη δημοσιοποίηση στο κοινό της περιβαλλοντικής επίδοσης των επιχειρήσεων μέσα από τις Περιβαλλοντικές Δηλώσεις.

Σε ποιους απευθύνεται;

Το EMAS απευθύνεται σε όλες τις επιχειρήσεις και οργανισμούς (ιδιωτικού και δημοσίου χαρακτήρα) εντός και εκτός της ευρωπαϊκής κοινότητας ανεξαρτήτου μεγέθους και δραστηριότητας. Ταιριάζει κυρίως στις επιχειρήσεις που επιδιώκουν να εφαρμόσουν, πέραν των νομικών απαιτήσεων, ένα ολοκληρωμένο σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης δημοσιοποιώντας τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις και να αποκτήσουν Πιστοποιητικό Συμμόρφωσης από Διαπιστευμένο Φορέα.

Πώς υλοποιείται;

Τα βασικά βήματα ανάπτυξης ενός συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης EMAS περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

Προσδιορισμός των νομικών απαιτήσεων που αφορούν τις δραστηριότητες της επιχείρησης
Εξέταση των υφιστάμενων διαδικασιών και πρακτικών περιβαλλοντικής διαχείρισης και των παρελθόντων συμβάντων
Καθιέρωση διαδικασιών σύμφωνα με τις απαιτήσεις του προτύπου
Αναγνώριση των περιβαλλοντικών πλευρών της επιχείρησης που μπορεί να ελέγχει και να επηρεάζει
Προσδιορισμός των άμεσων και έμμεσων περιβαλλοντικών πλευρών που έχουν ή μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον
Καθιέρωση και ανασκόπηση περιβαλλοντικών σκοπών και στόχων και καθιέρωση προγραμμάτων για την επίτευξη αυτών
Καθιέρωση επιπρόσθετων διαδικασιών που έχουν στόχο να βοηθήσουν στην αποτελεσματική εφαρμογή του συστήματος
Εκπαίδευση προσωπικού
Εφαρμογή συστήματος
Ανασκόπηση και τροποποίηση συστήματος αν κρίνεται απαραίτητο
Διεξαγωγή εσωτερικής επιθεώρησης
Σύνταξη και δημοσιοποίηση Περιβαλλοντικής Δήλωσης

Είναι δύσκολη η εφαρμογή;

Το παρόν πρότυπο μπορεί να εφαρμοστεί ως ανεξάρτητο, αλλά και ως τμήμα άλλων συστημάτων διαχείρισης που ήδη εφαρμόζονται από την επιχείρηση.

Όπως και στο ISO 14001:2004 o βαθμός δυσκολίας εξαρτάται από την πολυπλοκότητα των διεργασιών, τη φύση των δραστηριοτήτων της επιχείρησης και από τη συμβολή της επιχείρησης κατά τη διαδικασία της ανάπτυξης. Σε κάθε περίπτωση για την ανάπτυξη του συστήματος προτείνεται η κατάλληλη εκπαίδευση προσωπικού της επιχείρησης ή η συμβολή εξειδικευμένου συμβούλου. Η συμμετοχή του προσωπικού της επιχείρησης και της Ανώτατης Διοίκησης θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία του συστήματος.

Η βασική διαφορά του συστήματος σε σχέση με το ISO 14001:2004 είναι η σύνταξη και η δημοσιοποίηση της περιβαλλοντικής δήλωσης στην οποία περιγράφονται μεταξύ άλλων οι σημαντικές περιβαλλοντικές πλευρές της επιχείρησης, οι σκοποί, οι στόχοι και η αντίστοιχη επίδοση της επιχείρησης.

Μπορώ να πιστοποιηθώ; Ποια είναι η διαδικασία;

Υπάρχουν αρκετοί φορείς πιστοποίησης στην Ελλάδα οι οποίοι είναι διαπιστευμένοι από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ) για την έκδοση σχετικών πιστοποιητικών ανάλογα με τη δραστηριότητα.

Κατά κύριο λόγο, η διαδικασία της πιστοποίησης περιλαμβάνει αξιολόγηση της συμμόρφωσης της επιχείρησης με τις νομοθετικές απαιτήσεις που αφορούν τις περιβαλλοντικές της πλευρές, αξιολόγηση του συστήματος διαχείρισης και αξιολόγηση της εφαρμογής του. Εφόσον πληρούνται οι απαιτήσεις του κανονισμού 1221/2009/ΕΕΚ εκδίδεται το Πιστοποιητικό από το Φορέα Πιστοποίησης, ενώ σε περίπτωση αποκλίσεων ορίζονται για τις σημαντικές οι διορθωτικές ενέργειες και κατόπιν ολοκλήρωσης τους εκδίδεται το Πιστοποιητικό. Τις μη σημαντικές αποκλίσεις η επιχείρηση έχει τη δυνατότητα να τις διευθετήσει μέχρι την επόμενη αξιολόγηση.

Το Πιστοποιητικό ισχύει για τρία χρόνια με την προϋπόθεση πως θα καλύπτονται οι απαιτήσεις του κανονισμού και αυτή η συμμόρφωση θα επιβεβαιώνεται από το Φορέα Πιστοποίησης με ετήσιες συνήθως αξιολογήσεις. Για μικρές επιχειρήσεις ο χρόνος ισχύς των πιστοποιητικών δύναται να επεκταθεί στα τέσσερα χρόνια με μία ενδιάμεση (στα δύο χρόνια) αξιολόγηση.

Τι οφέλη έχει;

Οι κύριοι λόγοι οι οποίοι ωθούν τις επιχειρήσεις στην πιστοποίηση κατά EMAS είναι:

Η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας
Ο αυτο-προσδιορισμός της περιβαλλοντικής τους επίδοσης
Η συμμόρφωση με τις νέες τάσεις και τους «άγραφους κανόνες» αναφορικά με την προστασία του περιβάλλοντος
Η συμβολή της επιχείρησης στην παγκόσμια προσπάθεια για τη μείωση της επιβάρυνσης του πλανήτη
Η ανάπτυξη βιομηχανικής πολιτικής για τη μείωση της άσκοπης κατανάλωσης των διαθέσιμων πόρων και τη βελτίωση των παραγωγικών διαδικασιών
Η ικανοποίηση μερίδας πελατών τους με περιβαλλοντική συνείδηση
Η ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης του προσωπικού της επιχείρησης, η αύξηση της ανακύκλωσης και η μείωση της άσκοπης κατανάλωσης

Πόσος χρόνος απαιτείται;

Ο χρόνος ανάπτυξης, εγκατάστασης και πιστοποίησης επηρεάζεται από την πολυπλοκότητα των διαδικασιών της επιχείρησης που αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον, τον αριθμό των μονάδων που θα πιστοποιηθούν, τον αριθμό του προσωπικού, τη δέσμευση της επιχείρησης και τις παρεμβάσεις που τυχόν απαιτούνται για τη συμμόρφωση της υλικοτεχνικής υποδομής. Για μικρές επιχειρήσεις που καλύπτουν τις νομοθετικές απαιτήσεις ο χρόνος συνήθως κυμαίνεται από 2 έως 6 μήνες.